þriðjudagur, apríl 03, 2007

Fátækt er ekki náttúrulögmál



Ég hitti einu sinni konu frá El Salvador. Hún sagði mér að landið væri sannkölluð matarkista en samt væri eymd og fátækt landlæg þar, sem ætti að vera algjör óþarfi. Vegna fríverslunarsamnings Ameríkuríkja væri hins vegar nánast allur matur fluttur úr landinu til Bandaríkjanna þar sem landeigendur fá betra verð fyrir hann. Í Bandaríkjunum hefur þessi sami samningur víst komið fjölda smábænda á vonarvöl vegna þess að þeir geta ekki keppt við ódýra, innflutta matvöru. Ég efast ekki um að þessi viðskipti hafi bætt kjör margra í báðum löndunum. Á hvorugum staðnum hafa þau þó bætt kjör þeirra bágstöddustu.
Ég er ekki andvígur verslunarfrelsi. Hins vegar ber að líta til þess að um þessar mundir eiga sér stað víðtækar þjóðfélagsbreytingar víða um heim í kjölfar breyttra viðskiptahátta. Því miður stuðla þær ekki allar að auknum jöfnuði og betri lífsskilyrðum fyrir þorra fólks. Reyndar er þróunin sorglega víða einmitt þveröfug. Af þessum sökum hafa mannréttindasamtök í síauknum mæli beint sjónum sínum að víðtæku félagslegu og efnahagslegu óréttlæti í ríkjum sem að öðru leyti kenna sig við frelsi og lýðræði, í stað þess að einskorða sig við réttindi samviskufanga og augljós og skipulögð mannréttindabrot ýmissa vopnaðra hópa og harðstjóra, sem þó er líka full þörf á.
Þessar áherslur voru nýlega gerðar tortryggilegar í grein í The Economist sem fjallað var um í Morgunblaðinu. Þar eru mannréttindasamtök sögð á villigötum, þau séu farin að skipta sér af stjórnskipan og verslun sem eigi ekki að vera í verkahring þeirra. Þá átta menn sig ekki á þeirri einföldu staðreynd að stjórnkerfi sem neyðir örbirgð upp á þegna sína brýtur á þeim grundvallarmannréttindi, sama hve mikið viðskiptafrelsi og lýðræði ríkir þar að nafninu til. Fátækt hneppir fólk í fjötra.
Nelson Mandela sagði: „Fátækt er eins og þrælahald og aðskilnaðarstefna að því leyti að hún er ekki náttúrulögmál. Hún er af manna völdum og það er í mannlegu valdi að þurrka hana út. Að eyða fátækt er ekki gustukaverk, heldur er það liður í að verja grundvallarmannréttindi; réttinn til mannlegrar reisnar og boðlegs lífs.“
Bakþankar í Fréttablaðinu 1. apríl 2007.

5 ummæli:

Nafnlaus sagði...

Ósköp er gott að sjá að ég er ekki ein um þá skoðun að frjálshyggja eigi að geta þrifist án þess að verða að skálkaskjóli fyrir arðræningja. Viðskiptafrelsi án siðferðis er sjúkt, rangt og hættulegt.

Nafnlaus sagði...

Tjahh, Ég er nú enginn viðskiptahagfræðingur en þykist vita að manskepnan er gráðug og verður gráðugri eftir því sem hún á meira. Það að kaupa af El Salvadoringum allt og selja þeim svo aðrar nauðsinjar til að fá peninginn aftur er auðvitað bara einföld viðskiptahagfræði. Allir sem eru í bissnes eru auðvitað að leggja pening í eitthvað til að fá hann aftur og meira til. Þannig er það nú.

Nafnlaus sagði...

Var hún flott?

Nafnlaus sagði...

Það er alveg hárrétt að það þarf að verja mannréttindi með aðgerðum, hverjar svo sem þær eru. Stundum skerða þær þetta svokallaða "viðskiptafrelsi" í löndum og á landsvæðum.

Nafnlaus sagði...

Mér varð hugsað til þín félagi þegar ég var að rifja upp visku Kurt Vonneguts vegna andláts hans. Gat ekki á mér setið að senda þér þessa tilvitnun:

"If I should ever die, God forbid, let this be my epitaph: 'The only proof he needed for the existence of God was music."