Nú í vikunni var trúarhópur með sérstakan áhuga á kynlífi til umfjöllunar í fjölmiðlum. Einn fulltrúi Siðmenntar sagði hópinn „hvert annað költ“. Ummælin endurspegla ákveðna vanþekkingu á hugtakinu „költ“. Í umræðunni virðist það aðeins hafa neikvæða merkingu og vera notað um hvaða sértrúarhóp sem er, fyrirbæri sem réttara væri að nefna „sect“.
Þeir sem einkum henda költ-hugtakið á lofti í þessari populísku æsiblaðamerkingu eru fyrst og fremst ýmsir „antí-költískir“ hópar, jafnan drifinir áfram af trúar- eða vantrúarofstæki. Það fyndna er að þessir hópar hafa einmitt sjálfir öll helstu einkenni „secta“. Þar má nefna ósveigjanlega hugmyndafræði og neikvæða afstöðu til umheimsins. Þeir sem aðhyllast aðrar skoðanir hafa einfaldlega rangt fyrir sér og eiga ekkert erindi inn í hópinn. Ekkert svigrúm er fyrir ólíkar eða frjálslegar túlkanir á sannleikanum sem hópurinn aðhyllist.
Í seinni tíð hefur þótt vænlegast að skilgreina trú út frá viðfangsefni sínu, hinstu rökum tilverunnar. Þannig er trú hvert það hugmyndakerfi sem býður svör við spurningum, sem eðli sínu samkvæmt verður ekki svarað á óyggjandi hátt með aðferðum vísindanna. Það að spurningunni er svarað skilgreinir trúna, ekki það hvort svarið er já eða nei. Trú þarf því ekki að beinast að verufræðilegu fyrirbæri eins og hinum gyðing-kristna og íslamska guði. Slík skilgreining næði ekki yfir búddisma eða önnur guðlaus trúarbrögð.
Í akademískri félagsfræði hefur hugtakið „költ“ mun opnari merkingu og varla trúarlega. Költi má líkja við hlaðborð hugmynda um andleg efni, sem gjarnan kunna þó að eiga sér trúarlegar rætur, þ.e. veita svör við hinum hinstu spurningum. Af þessu hlaðborði velur síðan hver einstaklingur fyrir sig á sínum eigin (költísku) forsendum það sem hentar honum, án þess að því fylgi afdráttarlaus hollusta við eða óbilandi trú á eina lífsskoðun umfram aðra.
Þannig mætti t.d. tala um jóga-költ. Þá er átt við að fjöldi fólks af öllum trúarbrögðum og engum iðkar jóga sér til andlegrar og líkamlegrar heilsubótar og það nær ekkert lengra, þótt hugmyndafræði jóga byggi á hindúískum mannskilningi og heimsmynd. Sömuleiðis mætti tala um nýaldarköltið sem naut vinsælda á síðasta áratug, hippaköltið sem átti sitt blómaskeið nokkru fyrr og, já, líka siðmenntarköltið sem um þessar mundir virðist vera í blóma.
Þeir sem einkum henda költ-hugtakið á lofti í þessari populísku æsiblaðamerkingu eru fyrst og fremst ýmsir „antí-költískir“ hópar, jafnan drifinir áfram af trúar- eða vantrúarofstæki. Það fyndna er að þessir hópar hafa einmitt sjálfir öll helstu einkenni „secta“. Þar má nefna ósveigjanlega hugmyndafræði og neikvæða afstöðu til umheimsins. Þeir sem aðhyllast aðrar skoðanir hafa einfaldlega rangt fyrir sér og eiga ekkert erindi inn í hópinn. Ekkert svigrúm er fyrir ólíkar eða frjálslegar túlkanir á sannleikanum sem hópurinn aðhyllist.
Í seinni tíð hefur þótt vænlegast að skilgreina trú út frá viðfangsefni sínu, hinstu rökum tilverunnar. Þannig er trú hvert það hugmyndakerfi sem býður svör við spurningum, sem eðli sínu samkvæmt verður ekki svarað á óyggjandi hátt með aðferðum vísindanna. Það að spurningunni er svarað skilgreinir trúna, ekki það hvort svarið er já eða nei. Trú þarf því ekki að beinast að verufræðilegu fyrirbæri eins og hinum gyðing-kristna og íslamska guði. Slík skilgreining næði ekki yfir búddisma eða önnur guðlaus trúarbrögð.
Í akademískri félagsfræði hefur hugtakið „költ“ mun opnari merkingu og varla trúarlega. Költi má líkja við hlaðborð hugmynda um andleg efni, sem gjarnan kunna þó að eiga sér trúarlegar rætur, þ.e. veita svör við hinum hinstu spurningum. Af þessu hlaðborði velur síðan hver einstaklingur fyrir sig á sínum eigin (költísku) forsendum það sem hentar honum, án þess að því fylgi afdráttarlaus hollusta við eða óbilandi trú á eina lífsskoðun umfram aðra.
Þannig mætti t.d. tala um jóga-költ. Þá er átt við að fjöldi fólks af öllum trúarbrögðum og engum iðkar jóga sér til andlegrar og líkamlegrar heilsubótar og það nær ekkert lengra, þótt hugmyndafræði jóga byggi á hindúískum mannskilningi og heimsmynd. Sömuleiðis mætti tala um nýaldarköltið sem naut vinsælda á síðasta áratug, hippaköltið sem átti sitt blómaskeið nokkru fyrr og, já, líka siðmenntarköltið sem um þessar mundir virðist vera í blóma.
Bakþankar í Fréttablaðinu 19. 12. 2009
2 ummæli:
Áfram kristnir sem nefna íslam ásamt gyðingdóm&kristni þegar þeir bera kennsl á Guð Abrahamísku trúarinnar, Áfram. Þakkir, shukran.
einnig eru til költ bíómyndir
Skrifa ummæli